Van Stress naar Success: Strategieën tegen perfectionisme

Elke week duik ik in mijn blog in de fascinerende wereld van hoogsensitiviteit en creativiteit. Deze onderwerpen vind ik erg interessant en elk blogbericht voelt voor mij als een kans om niet alleen mijn passie te delen, maar ook om mijn inzichten te onderbouwen met wetenschappelijke kennis en een vleugje humor. Nu ik na een lange periode van afwezigheid weer aan het solliciteren ben en daarnaast content maak, merk ik dat mijn drang naar perfectie sterker op de voorgrond treedt, wat mijn wereld weer even doet schudden.

De zoektocht naar perfectie

De afgelopen dagen heb ik me steeds meer afgevraagd waar mijn drang naar perfectie vandaan komt. Deze neiging lijkt juist nu, tijdens mijn zoektocht naar een nieuwe baan, intensiever aanwezig. Is deze constante drang om alles tot in de puntjes te perfectioneren een specifiek kenmerk van hoogsensitiviteit of speelt een gebrek aan zelfvertrouwen hierin een grotere rol?

Wat is perfectionisme?

Perfectionisme is het streven naar het ideale, vaak met hoge eisen aan prestaties. In mijn geval betekent dit dat ik mezelf voortdurend onder druk zet om alles foutloos te doen. Deze hoge normen leiden vaak tot aanzienlijke stress, faalangst en zelfs burn-out (wat al zeker drie keer is gebeurd). Dit komt vooral tot uiting in mijn zoektocht naar werk, waarbij ik elke sollicitatie en elke stap in het proces tot in de kleinste details wil perfectioneren. Hoewel perfectionisme me helpt om alles tot in de puntjes te regelen, kan het ook voorkomen dat ik met een grote glimlach vooruitkijk en mijn eigen overwinningen vier.

De rol van hoogsensitiviteit

Hoogsensitieve personen (HSP) verwerken informatie diepgaand en reageren intens op prikkels uit hun omgeving. Volgens het onderzoek van Aron (1997) en Bergsma (2018) hebben HSP’s een verhoogde gevoeligheid voor zowel interne als externe stimuli, wat leidt tot diepere verwerking en vaak hogere eisen aan zichzelf. Deze kenmerken verklaren waarom mijn neiging tot perfectionisme zo sterk aanwezig is. Mijn gevoeligheid maakt me niet alleen zorgvuldig en ambitieus, maar ook kwetsbaar voor de nadelen van perfectionisme, zoals stress en angst.

Afwijzingsgevoeligheid en overprikkeling

En dan hebben we afwijzingsgevoeligheid – de gave om zelfs een ‘niet nu’ als een persoonlijke afwijzing te beschouwen. Afwijzingsgevoeligheid, oftewel Rejection Sensitivity, betekent dat (hoogsensitieve) personen bijzonder sterk reageren op kritiek en een intense angst voelen om niet goed genoeg te zijn. Onderzoek van Downey en Feldman (1996) toont aan dat deze overmatige angst voor afwijzing kan leiden tot een vicieuze cirkel van toenemende prestatiedruk en verminderd zelfvertrouwen. Tijdens mijn zoektocht naar werk merk ik vaak dat de druk om te voldoen aan de verwachtingen van anderen me in een staat van overprikkeling brengt, vooral door de overvloed aan eisen en vaardigheden die je als sollicitant moet hebben.

Deze stress uit zich niet alleen emotioneel, zoals angstgevoelens, maar ook fysiek. Ik ervaar regelmatig vermoeidheid, hoofdpijn en een gespannen gevoel in mijn lichaam. De angst om terug te vallen in een burn-out of depressie is bijzonder intens. De periodes waarin ik met deze uitdagingen worstelde waren zwaar en voelen traumatisch aan. Het idee om weer in zo’n toestand terecht te komen is erg beangstigend en beïnvloedt mijn dagelijks functioneren af en toe. Door bewuster om te gaan met mijn afwijzingsgevoeligheid en mezelf de nodige zelfzorg te bieden, probeer ik de vicieuze cirkel van prestatiedruk en angst te doorbreken. Bijvoorbeeld door te beseffen dat ik al meer dan tien jaar geen burn-out heb gehad en dat ik in die tijd veel waardevolle lessen heb geleerd.

Zelfzorgstrategieën die werken

Om te voorkomen dat perfectionisme en afwijzingsgevoeligheid leiden tot overprikkeling en uitputting, kun je de volgende zelfzorgstrategieën toepassen:

1. Persoonlijke tijd inplannen: Zorg ervoor dat je regelmatig tijd voor jezelf plant, zoals een rustige wandeling, het lezen van een boek of gewoon even nietsdoen. Deze momenten van rust helpen je om te ontspannen en op te laden, wat cruciaal is om je energie en focus te behouden.

2. Grenzen stellen: Het is belangrijk dat je leert om ‘nee’ te zeggen en je eigen grenzen te respecteren. Dit helpt je om de druk van buitenaf te verminderen en zorgt voor een gezondere balans tussen je eigen behoeften en die van anderen. Bijvoorbeeld, tijdens drukke sollicitatieperiodes zorg je ervoor dat je niet te veel afspraken en verplichtingen in je agenda zet.

3. Luisteren naar jezelf: Neem dagelijks de tijd om naar je eigen behoeften en gevoelens te luisteren, door middel van (art) journaling of meditatie. Dit helpt je om emoties beter te begrijpen en te verwerken en voorkomt dat je jezelf verliest in de drukte. Ik doe het door bijvoorbeeld yin yoga te doen elke avond voor het slapen. Het zorgt ervoor dat ik meer in mijn lichaam zit dan in mijn hoofd en dat ik die stroom van gedachten kan vertragen op deze manier.

4. Ondersteuning zoeken: Praat regelmatig met een coach of therapeut die ervaring heeft met hoogsensitiviteit en perfectionisme. Dit biedt nieuwe perspectieven en helpt om strategieën te ontwikkelen om uitdagingen het hoofd te bieden.

5. Een rustgevende omgeving creëren: Richt je leefomgeving in als een plek waar je je kunt ontspannen. Dit betekent dat je je ruimte regelmatig opruimt (bij mij een leerpuntje), rustige muziek speelt en een serene sfeer creëert. Deze omgeving helpt je om te ontstressen en weer op te laden.

Perfectionisme, versterkt door een flinke dosis hoogsensitiviteit, leidt vaak tot aanzienlijke stress en faalangst – en dit komt vooral naar voren bij mij tijdens mijn zoektocht naar werk en bij het creëren van content. Mijn aangeboren gevoeligheid en mijn angst voor afwijzing dragen bij aan deze stress, wat leidt tot een vicieuze cirkel van prestatiedruk en zelfkritiek.

Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, probeer ik zelfzorg toe te passen. Dit omvat het inplannen van persoonlijke tijd voor mezelf, het stellen van duidelijke grenzen om te voorkomen dat ik overbelast raak en het creëren van een rustgevende omgeving waarin ik kan ontspannen en opladen. Het doel is om de stress te beheersen en niet helemaal onder te dompelen in de druk die perfectionisme met zich meebrengt.

En ja, zelfs als coach die anderen helpt met hun uitdagingen, moet ik toegeven dat ik af en toe ook hulp nodig heb. Mijn familie, vrienden en mijn psycholoog zorgen ervoor dat ik niet verdrink in mijn eigen perfectionistische chaos. Het is alsof ik regelmatig een pitstop nodig heb om mijn eigen motor weer op gang te krijgen – en gelukkig hebben ze altijd een passende olie en wat advies klaarstaan!