Hoe hoogbegaafd en HSP zijn je het leven een beetje lastiger maken (maar óók leuker)
Wat is hoogbegaafdheid?
Hoogbegaafdheid (HB) betekent dat iemand uitblinkt op meerdere gebieden, zoals hoge intelligentie (bijvoorbeeld IQ en/of EQ), creatief denken en een sterk doorzettingsvermogen. Deze eigenschappen helpen hoogbegaafden om complexe problemen op originele manieren op te lossen en uitdagingen aan te gaan.
De overlap tussen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid
Onderzoek van professor Elke van Hoof toont aan dat 87% van de hoogbegaafde volwassenen ook hoogsensitief (HSP) is, wat betekent dat veel hoogbegaafden een verhoogde sensitiviteit voor prikkels ervaren. Omgekeerd is ongeveer 10% van de hoogsensitieve mensen ook HB, wat veel hoger is dan het gemiddelde van 2-3% in de algemene bevolking.
Tessa Kieboom verdeelt HB in twee delen: het cognitieve luik en het 'zijnsluik'. HB omvat zowel cognitieve aspecten (zoals intellectuele capaciteiten, motivatie en creativiteit) als emotionele aspecten (zoals perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, kritische ingesteldheid en hoogsensitiviteit). Naast hun hoge sensitiviteit kunnen ze ook eigenschappen hebben zoals introversie, extraversie, sensatiezoeker (HSS) en een sterke wil.
The Big Five
Een recenter onderzoek uit 2023 onderzocht de relatie tussen HB en HSP met behulp van het Vijffactorenmodel (Big Five). Dit model bekijkt vijf belangrijke persoonlijkheidskenmerken:
Altruïsme: Gerichtheid op de ander
Consciëntieusheid: Gerichtheid op het resultaat
Neuroticisme: Emotionele instabiliteit
Extraversie: Gerichtheid op de buitenwereld
Openheid: Gerichtheid op het nieuwe
Het onderzoek toonde aan dat hoogbegaafden vaak hoger scoren op positieve aspecten van HSP zoals esthetische en sociaal-affectieve sensitiviteit, wat betekent dat ze sensitiever zijn voor kunst en sociale signalen. Tegelijkertijd scoren ze lager op negatieve aspecten van HSP zoals emotionele reactiviteit, wat suggereert dat ze iets minder snel last hebben van stress en emoties.
Een mogelijke hypothese kan zijn dat hoogbegaafden door hun snellere cognitieve verwerking en hun vermogen om complexe problemen snel op te lossen, beter in staat zijn om goed om te gaan met uiteenlopende situaties.
Ervaringen en gedragingen bij HSP en HB
Hoogbegaafdheidsexpert Rianne van de Ven heeft een lijst samengesteld met een lijst van ervaringen en gedragingen die bij HB/HSP passen. Deze lijst bevat geen specifieke kenmerken van HB, maar biedt een inkijkje in de veelvoorkomende ervaringen en valkuilen die vaak worden herkend door zowel hoogbegaafden als hoogsensitieve personen. Rianne benadrukt dat herkenning van deze punten niet noodzakelijkerwijs betekent dat iemand HB is.
Je voelt je al heel je leven “anders”.
Je hebt moeite met autoriteit.
Je hebt een sterk rechtvaardigheidsgevoel.
Je verveelt je meestal vreselijk op verjaardagen en feestjes.
Je grapjes worden vaak niet begrepen (voorkeur voor taalgrapjes).
Mensen hebben moeite te begrijpen wat je zegt.
Als dit vaak voorkomt ga je ervan uit dat jij het dan wel mis zal hebben, want alle anderen denken iets anders.
Je denkt niet-conformistisch.
Je hoorde er op school vaak niet bij.
Je ziet erg snel oplossingen voor problemen.
Je hebt een neiging tot verslaving (games, sigaretten, alcohol…).
Je vindt het erg moeilijk om te starten met iets dat gedaan moet worden.
Je bent een echte wereldverbeteraar.
Je bent erg trouw en loyaal.
Je stelt hoge eisen, vooral aan jezelf.
Je verveelt je snel.
Je hebt een gruwelijke hekel aan herhalingen.
Je bent snel geprikkeld door iets.
Je bent snel geïrriteerd en ongeduldig.
Je hebt veel innerlijke onrust.
Je tobt vaak.
Je kunt je volledig verliezen in datgene waarmee je bezig bent.
Je denkbeelden worden niet begrepen of zelfs totaal genegeerd.
Je hebt de naam ingewikkeld of moeilijk te doen.
Je bent vaak serieus.
Je durft het ene moment alles en dan weer totaal niets.
Je hebt een laag zelfbeeld.
Je hebt vaak het gevoel onder je niveau te presteren.
Je hebt problemen met het organiseren van je leven.
Je stelt dingen uit.
Je maakt dingen vaak niet af.
Je hebt veel versnipperde projecten.
Je hebt een sterke drang naar prikkels.
Je bent overgevoelig voor zintuiglijke waarnemingen.
Je bent creatief (muziek, toneel, schrijven, …).
Je bent erg intuïtief.
Je hebt vaste procedures om dingen te doen.
Je doet vaak verschillende dingen tegelijk: multitasken (bv: verschillende boeken tegelijk lezen).
Je ziet altijd wel een beer op de weg.
Een IQ-test doen?
Een belangrijk en meetbaar verschil tussen HB en andere eigenschappen is cognitief vermogen, wat gemeten kan worden met een IQ-test. Het is echter goed om te weten dat niet elke hoogbegaafde een score van 130 of hoger haalt. Factoren zoals testomstandigheden, faalangst of stress kunnen invloed hebben op de uitslag. Bovendien kunnen hoogbegaafden onderpresteren, wat betekent dat ze lager scoren dan hun werkelijke capaciteit. Of een IQ-test voor jou nuttig is, hangt af van wat je ermee wilt bereiken. Als je een IQ-test wilt doen, is het verstandig om dit te laten uitvoeren door een psycholoog of psychiater die ervaring heeft met HB en bevoegd is om diagnoses te stellen.
Mijn eigen persoonlijke ervaring met HSP en HB
Als hoogsensitieve hoogbegaafde beleef ik mijn leven als intens. Zintuiglijke ervaringen, zoals muziek of kunst, kunnen me diep raken. Deze ervaringen lijken rechtstreeks in contact te staan met mijn emoties en herinneringen, wat soms moeilijk te begrijpen kan zijn voor anderen.
Op intellectueel vlak ben ik altijd op zoek naar antwoorden en nieuwe ideeën. Mijn nieuwsgierigheid lijkt eindeloos en ik haal veel plezier uit het analyseren van complexe vraagstukken, zoals het schrijven van deze blogberichten en het doen van onderzoek. Dit constante verlangen naar kennis leidt vaak tot boeiende en waardevolle inzichten. Dit heeft ook een keerzijde: ik moet vaak geprikkeld worden met nieuwe informatie of inzichten. Wanneer ik weinig doe, raak ik onderprikkeld, met het risico op een bore-out.
Mijn beeldende sensitiviteit komt sterk naar voren in mijn werk als illustrator en kunstenaar. Ik houd ervan om kleurrijke verhalen te creëren en creatieve, subtiele details aan mijn kunst toe te voegen. Dit maakt mijn kunstwerken levendig en boeiend en zorgt ervoor dat mijn interacties met papier of ander materiaal interessant en inspirerend zijn.
Emotioneel ervaar ik vaak sterke gevoelens die ik goed kan verwoorden. Deze diepgevoelde emoties maken me empathisch, maar ook kwetsbaar voor angst, piekeren en depressieve gevoelens. Tegelijkertijd versterkt mijn sensitiviteit mijn betrokkenheid bij anderen en situaties.
Daarnaast ben ik spiritueel en denk ik vaak en diep na over de grotere vragen van het leven. Mijn zoektocht naar betekenis en mijn gevoel voor rechtvaardigheid motiveren me om bij te dragen op een manier die echt waarde heeft. Ik wil mijn leven leiden volgens mijn waarden en een positieve impact maken.
Onderpresteren is iets waar ik persoonlijk goed mee bekend ben. Als kind en jongvolwassene worstelde ik met perfectionisme en een diepgewortelde angst om te falen. Omdat ik toen niet wist dat ik HSP en HB was, verkleinde ik mezelf en voelde ik me dom, bang om als vreemd of gek te worden gezien. Deze angst veroorzaakte veel stress, waardoor ik snel overprikkeld raakte en moeite had om me te concentreren en me in mijn studie te verdiepen. Ik voelde me vaak anders dan anderen, wat me ertoe bracht om mezelf te verbergen. In de klas was ik een muurbloempje, iemand die zich stil en onopvallend terugtrok.
Op mijn achttiende belandde ik in een diepe depressie, wat me ertoe bracht om mezelf te laten testen. Een IQ-test onthulde dat ik bovengemiddeld scoorde. Pas op mijn 27e ontdekte ik dat ik hoogsensitief ben en op mijn 34e kwam ik erachter dat ook HB op mij van toepassing is. Het was dus een lange weg van ontdekking in een groot grijs gebied.
Al deze vormen van sensitiviteit en intensiteit maken deel uit van mijn ervaring als hoogsensitieve hoogbegaafde. Ze brengen zowel uitdagingen als sterke punten met zich mee die mijn leven betekenis en diepgang geven.
Conclusie
HB en HSP komen vaak samen. HB betekent uitblinken in intelligentie, creatief denken en doorzettingsvermogen, terwijl hoogsensitieve personen prikkels en emoties intens ervaren. Deze combinatie kan voordelen bieden, maar ook leiden tot uitdagingen zoals overprikkeling en stress.
Als hoogsensitieve en hoogbegaafde persoon beleef ik de wereld intens, wat mijn nieuwsgierigheid en emotionele sensitiviteit vergroot. Deze eigenschappen komen niet alleen tot uiting in mijn werk als creatief HSP-coach, maar ook in mijn illustraties en kunst.
(Bronnen: hspmagazine | hspenwerk.nl | psycholoog-hoogbegaafdheid.nl | hspcoachmaaike.nl )
Nog even dit!
Als HSP-coach geef ik de voorkeur aan het kijken naar de persoon zelf in plaats diagnoses. Het hebben van een diagnose kan nadelen met zich meebrengen, zoals het gevoel vast te zitten in een bepaald label of het beperken van iemands identiteit tot die diagnose. Mensen kunnen zichzelf gaan definiëren aan de hand van hun diagnose, wat hun zelfbeeld en groei kan belemmeren. Aan de andere kant kan een diagnose ook positieve aspecten hebben. Het kan zorgen voor erkenning en begrip, zowel voor de persoon zelf als voor hun omgeving en kan helpen bij het vinden van de juiste ondersteuning en strategieën om met bepaalde uitdagingen om te gaan. In mijn werk richt ik me echter liever op de unieke kwaliteiten en behoeften van de persoon. Iedereen is uniek en ik geloof dat het belangrijk is om vanuit die individualiteit te werken.
Met mijn achtergrond als creatief HSP-coach gebruik ik mijn persoonlijke ervaringen en kennis om anderen te ondersteunen. Ik richt me op het helpen van mensen bij het vinden van een balans tussen hun talenten en sensitiviteit door middel van creatieve benaderingen. Voor meer informatie, bezoek www.joriekedejong.nl of neem contact op via social media. Het eerste gesprek is gratis!